چقدر فاصله هست بین انتشار جوک‌های توهین‌آمیز قومیتی و نژادپرستی؟

آیا واقعا برای ما سخت است دست از این نژاد‌پرستی کودکانه برداریم؟ چطور می‌توانیم بر یک قومیت بزرگ برچسب بزنیم و خودمان را با جملاتی مانند «بی خیال بابا شوخیه» یا «من کلی دوست ترک دارم که با هم این جوک‌ها رو تعریف می‌کنیم و می‌خندیم» از عمل زشتی که به آن دست می‌زنیم تبرئه کنیم؟ مدت‌ها است که در این زمینه تولید محتوی می‌شود و مطالب، مقالات کارتون‌ها و صحبت‌هایی برای بازداشتن ما از بازگو کردن آنچه که به «جوک‌های قومیتی» معروف شده است را دیده‌ایم. با این همه هنوز هم ایمیل‌ها وپیامک‌های حاوی این جوک‌ها در حال دست به دست شدن هستند.

آیا ما مجاز هستیم که به یک گروه بزرگ از مردم یک خصوصیت اثبات نشده را نسبت دهیم و بعد به آن بخندیم؟ گذشته از این، آیا خندیدن ما تنها از این راه ممکن است؟ براستی چرا دست از این عادت بد بر نمی‌داریم؟ همه چیز برای ما مردم ایران عادت و تکرار گذشته شده است. نه تغییر می‌کنیم و نه با تغییرات هم‌راه می‌شویم. البته ریشه‌ی این موارد تا حدی هم در توهماتی که در قالب خصوصیات مثبت به گروهی از مردم چسبانده‌ایم تغذیه می‌کند. مثلا می‌گوییم مردم فلان جا مهمان‌نواز هستند. به طور کلی نسبتی غرورآمیز و سیاست‌مدارانه به گروه بزرگی از انسان‌ها می‌دهیم که هیچ‌جا در هیچ تحقیق علمی‌ای به اثبات نرسیده است.

وقتی می گوییم انسانیت بر دین و نژاد و قومیت ارجح است، تنها یک شعار نیست. این یک اصل سازنده و پذیرفته شده و اثبات شده است که اگر ما بخواهیم در دنیای مدرن جایی داشته باشیم، باید آن را بفهمیم. مردم هیچ‌جا لزوما به دلیل آنچه که در عرف می‌آید مهمان‌نواز، کم‌عقل، باهوش، خوش‌اخلاق، خسیس و … نیستند. اگر هم کسی ادعا کرد، بهتر است ابتدا از او یک دلیل محکمه‌پسند بخواهیم که ادعایش را اثبات کند. دلیلی فراتر از «من خودم بیست سال اونجا زندگی کردم» یا «من خودم بین این آدم‌ها بزرگ شده‌ام». حتی اگر ما خودمان چنین نظری داریم، دلیل نمی‌شود گفته‌های اثبات نشده‌ی مشابه دیگران را بازنشر و بازگو کنیم.

ولی وقتی کار به خصوصیات منفی می‌رسد، موضوع دشمنی و نفرت هم پیش می‌آید. بدتر از آن این است که ما ادعای برابری و یکپارچگی داشته باشیم ولی در عمل دیکتاتورگونه و کینه‌توزانه رفتار کنیم. هرکدام از ما ممکن است بارها مرتکب چنین رفتاری شده باشیم. مهم این است که وقتی کسی به ما گوشزد می‌‌کند، آن را بپذیریم. پس بیایید انتشار پیامک‌ها و ایمیل‌های حاوی موارد توهین‌آمیز به قومیت‌ها را پایان دهیم.